รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 กำหนดหน้าที่ของรัฐ ตามมาตรา 54 ที่รัฐต้องดำเนินการให้เด็กทุกคนได้รับการศึกษาเป็นเวลาสิบสองปี ตั้งแต่ก่อนวัยเรียนจนจบการศึกษาภาคบังคับอย่างมีคุณภาพโดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย ซึ่งต้องดำเนินการให้ประชาชนได้รับการศึกษาตามความต้องการในระบบต่างๆ รวมทั้งส่งเสริมให้มีการเรียนรู้ตลอดชีวิต และจัดให้มีการร่วมมือกันระหว่างรัฐ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคเอกชนในการจัดการศึกษาทุกระดับ ประกอบกับเป้าหมายยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561-2580) ที่มุ่งให้ประเทศมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้ว มีการพัฒนาทุนมนุษย์ ให้มีศักยภาพในการเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันและพัฒนาอย่างยั่งยืนในสาขาต่างๆ รวมถึงพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพคน ที่ต้องยกระดับคุณภาพการศึกษาและการเรียนรู้ให้มีคุณภาพ เท่าเทียม และทั่วถึง อีกทั้’แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 พ.ศ. 2560-2564 ที่กำหนดให้มีการเสริมสร้างและพัฒนาศักยภาพทุนมนุษย์ ที่คนในสังคมไทยทุกช่วงวัยมีทักษะ ความรู้ และความสามารถเพิ่มขึ้น มีการศึกษาที่มีคุณภาพตามมาตรฐานสากลและมีความสามารถเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2579 ด้านการเข้าถึงโอกาสทางการศึกษา ยังกำหนดเป้าหมายประชากรไทยวัยแรงงาน (กลุ่มอายุ 15-59 ปี) มีจำนวนปีการศึกษาเฉลี่ยเพิ่มขึ้นเป็น 12.5 ปี ในปี 2579 ตลอดจนการจัดอันดับขีดความสามารถในการแข่งขันด้านการศึกษาของประเทศไทยโดยเวทีเศรษฐกิจโลก (World Economic Forum : WEF) ของ Global Competitiveness Index 4.0 (GCI 4.0) ได้นำจำนวนปีการศึกษาเฉลี่ยของประชากรไทยมาเป็นส่วนหนึ่งในการจัดอันดับด้วยเช่นกัน จากรัฐธรรมนูญและแผนพัฒนาต่างๆ ข้างต้น ให้ความสำคัญต่อการพัฒนาทุนมนุษย์ ให้คนไทยทุกคนมีโอกาสได้รับการศึกษาเรียนรู้ฟรีตลอดชีวิตอย่างมีคุณภาพตามมาตรฐานสากล มีความสามารถเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างต่อเนื่อง เท่าเทียม ทั่วถึง อย่างมีศักยภาพ สามารถแข่งขันกับนานาประเทศ และพัฒนาประเทศได้อย่างยั่งยืน เพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายและยุทธศาสตร์ดังกล่าว สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา ได้คำนวณจำนวนปีการศึกษาเฉลี่ยของประชากรไทยวัยแรงงาน โดยใช้ข้อมูลการสำรวจสภาวะการทำงานของประชากรทั่วราชอาณาจักร รอบที่ 3 ซึ่งเป็นการสำรวจในช่วงเดือนกรกฎาคม-กันยายน พ.ศ. 2563 จากสำนักงานสถิติแห่งชาติมีรายละเอียดดังนี้ ปีการศึกษาเฉลี่ยของประชากรไทยวัยแรงงาน (กลุ่มอายุ 15 - 59 ปี) ซึ่งเป็นผู้อยู่ในกำลังแรงงานปัจจุบัน หรือเป็นผู้ถูกจัดจำแนกอยู่ในประเภทกำลังแรงงานตามการสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติ มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปีโดยเฉลี่ย 0.1 ปี ตั้งแต่ พ.ศ. 2558 จนถึง พ.ศ. 2563 ซึ่งในพ.ศ. 2563 มีจำนวนปีการศึกษาเฉลี่ยเท่ากับ 9.86 ปี หรือมีการศึกษาอยู่ในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น และจากเป้าหมายใน พ.ศ. 2579 ตามแผนการศึกษาแห่งชาติอยู่ที่ 12.5 ปี หรือมีการศึกษาขั้นพื้นฐานเป็นอย่างต่ำ ซึ่งปัจจุบัน พ.ศ. 2563 พบว่ายังห่างจากค่าเป้าหมายถึง 2.64 ปี ซึ่งแนวโน้มจะถึงค่าเป้าหมายได้ยาก เนื่องจากต้องเพิ่มโดยเฉลี่ยปีละ 0.15 ปี แต่ปัจจุบันสามารถผลักดันได้โดยเฉลี่ย 0.1 ปี ที่ทำให้การคาดการณ์จำนวนปีการศึกษาเฉลี่ยเมื่อสิ้นสุดแผนการศึกษาแห่งชาติใน พ.ศ. 2579 อยู่ที่ประมาณ 11.25 ปี ห่างจากค่าเป้าหมายที่ตั้งไว้ ดังนั้นทุกภาคส่วนต้องร่วมกันผลักดันประชากรไทยกลุ่มอายุ 15-39 ปี เป็นกลุ่มเป้าหมายที่กระทรวงศึกษาธิการสามารถพัฒนาส่งเสริมเพื่อยกระดับการพัฒนาให้มีความรู้ที่สามารถต่อยอดวุฒิการศึกษาให้สูงขึ้นเพื่อสร้างโอกาสให้เพิ่มพูนความรู้ และเพิ่มโอกาสความก้าวหน้าในอาชีพการงาน โดยในปี 2563 มีปีการศึกษาเฉลี่ย เท่ากับ 10.97 ปี และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นโดยเฉลี่ยปีละ 0.07 ปี และกลุ่มอายุ 40-59 ปี เป็นกลุ่มเป้าหมายที่ดำเนินการพัฒนาให้ความรู้ที่ไม่เน้นการเพิ่มวุฒิการศึกษาแต่เป็นการให้ความรู้แก่ประชาชนในด้านอื่นๆ เช่น การให้ความรู้ในการอบรมทักษะอาชีพ โดยในปี 2563 มีปีการศึกษาเฉลี่ย เท่ากับ 8.59 และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นโดยเฉลี่ยปีละ 0.16 ปี ประชากรไทยวัยแรงงานจำแนกตามภูมิภาค ในปี 2563 โดยเฉลี่ยแต่ละภาคมีการศึกษาอยู่ในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น หรือมีการศึกษาภาคบังคับ 9 ปี และมีแนวโน้มสูงขึ้นทุกภูมิภาค ซึ่งกรุงเทพมีจำนวนปีการศึกษาเฉลี่ยสูงที่สุด 11.76 ปี รองลงมาเป็นภาคกลาง 10.08 ปี ภาคใต้ 9.63 ปี ภาคเหนือ 9.18 ปี และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 9.02 ปี ประชากรไทยวัยแรงงาน จำแนกตามจังหวัด ใน พ.ศ. 2563 มี 54 จังหวัด คิดเป็นร้อยละ 70.13 ที่มีการศึกษาอยู่ในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น และมี 23 จังหวัด คิดเป็นร้อยละ 29.87 ที่มีการศึกษาอยู่ในระดับประถมศึกษา หากพิจารณาปีการศึกษาเฉลี่ย พบว่าประชากรไทยวัยแรงงานที่อาศัยในจังหวัดนนทบุรีมีปีการศึกษาเฉลี่ยสูงที่สุด เท่ากับ 11.80 ปี รองลงมาเป็นจังหวัดกรุงเทพฯ เท่ากับ 11.76 ปี จังหวัดสมุทรปราการ เท่ากับ 10.96 ปี โดยที่ 3 ลำดับสุดท้ายเป็นจังหวัดศรีสะเกษ เท่ากับ 8.32 ปี จังหวัดตาก เท่ากับ 7.99 ปี และน้อยที่สุดเป็นจังหวัดแม่ฮ่องสอน 7.20 ปี ประชากรไทยวัยแรงงานส่วนใหญ่มีการศึกษาอยู่ในระดับประถมศึกษา และมีแนวโน้มสูงขึ้นทุกปีในระดับมัธยมศึกษาตอนปลายและอุดมศึกษา กล่าวคือ ในปี 2561 ประชากรไทยมีการศึกษาระดับประถมศึกษาคิดเป็น ร้อยละ 32.79 และในปี 2563 ลดลงเหลือเท่ากับร้อยละ 30.21 ส่วนประชากรไทยวัยแรงงานที่มีการศึกษาอยู่ในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ในปี 2561 มีร้อยละ 20.04 เพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 20.48 ในปี 2563 ระดับมัธยมศึกษาตอนปลายในปี 2561 มีร้อยละ 21.21 เพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 22.16 ในปี 2563 และระดับอุดมศึกษา ในปี 2561 มีร้อยละ 22.68 เพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 24.23 ในปี 2563